Theo các chuyên gia từ Viện Nghiên cứu Lowy, một tổ chức tư vấn chính sách đối ngoại hàng đầu của Australia, hàng loạt sự kiện quan trọng đã diễn ra ngay từ đầu năm 2025, báo hiệu một năm đầy biến động. Tại Hoa Kỳ, Tổng thống Donald Trump đã ký khoảng 100 sắc lệnh hành pháp ngay trong ngày đầu tiên của nhiệm kỳ thứ hai.
Ở châu Âu, các chính phủ đang điều chỉnh chính sách đối ngoại để thích ứng với sự trở lại của ông Donald Trump. Căng thẳng giữa Nga và Ukraine tiếp tục leo thang với những chiến dịch tấn công trên bộ và trên không diễn ra ác liệt, trong khi các cuộc đàm phán hòa bình dự kiến có thể được tiến hành trong năm nay.
Tại khu vực Trung Đông, Syria đối diện với một giai đoạn chuyển tiếp đầy thách thức, tình hình vẫn phức tạp và có nguy cơ hỗn loạn sau khi chính quyền Tổng thống Syria Bashar al-Assad nhận được sự ủng hộ. Đồng thời, Israel và lực lượng Hamas đã đạt được một thỏa thuận ngừng bắn, tuy nhiên căng thẳng vẫn chưa chấm dứt khi Israel tiếp tục mở rộng các hoạt động quân sự nhằm vào Hezbollah.
Ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, Trung Quốc công bố hai mẫu máy bay tàng hình mới, triển khai thêm tàu hải quân cỡ lớn và duy trì áp lực đáng kể đối với Philippines. Những diễn biến này cho thấy năm 2025 vẫn là một năm đầy bất ổn, với nhiều thách thức an ninh, xung đột và cạnh tranh địa chính trị.
Dưới đây là năm xu hướng chiến lược quan trọng sẽ góp phần định hình môi trường an ninh toàn cầu trong năm 2025:
- Sự phát triển của vũ khí tiến công không người lái và ứng dụng trí tuệ nhân tạo
Các hệ thống vũ khí điều khiển từ xa và tự động hóa đã xuất hiện từ Thế chiến II, nhưng chỉ thực sự bùng nổ từ năm 2022. Trong các chiến dịch gần đây, Ukraine đã sử dụng rộng rãi các phương tiện không người lái trên bộ và trên biển. Cả Nga và Ukraine đều đã phát triển máy bay không người lái sử dụng công nghệ điều khiển cáp quang để nâng cao hiệu quả tác chiến.
Từ năm 2022, trí tuệ nhân tạo (AI) có những bước phát triển đáng kể trong lĩnh vực quân sự, mặc dù tốc độ ứng dụng chưa sánh bằng công nghệ máy bay không người lái. Trong ba năm qua, AI đã được ứng dụng vào nhiều lĩnh vực quân sự như hỗ trợ nhắm mục tiêu cho UAV, phân tích tình báo nguồn mở, chống thông tin sai lệch, hỗ trợ chỉ huy và kiểm soát, rà phá bom mìn và điều tra tội ác chiến tranh.
Năm 2025, các cường quốc quân sự sẽ rút kinh nghiệm từ cuộc xung đột Ukraine để mở rộng chiến thuật sử dụng vũ khí không người lái tại khu vực Thái Bình Dương và nhiều khu vực khác. Điều này cũng phản ánh sự chuyển dịch từ các nền tảng chiến đấu truyền thống như máy bay, tàu chiến và xe bọc thép sang mô hình tác chiến cân bằng giữa phương tiện có người lái và không người lái.
- Tái tái định hình chiến lược răn đe hạt nhân
Trong suốt cuộc chiến tại Ukraine, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã nhiều lần cảnh báo khả năng sử dụng vũ khí hạt nhân để ngăn chặn Mỹ và các đồng minh châu Âu viện trợ quân sự cho Ukraine. Chiến thuật răn đe này đã mang lại hiệu quả nhất định, khiến chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden khi đó phải thận trọng để tránh nguy cơ leo thang thành xung đột hạt nhân. Tuy nhiên, thế trận hạt nhân của Mỹ và NATO cũng đã phần nào kiềm chế tham vọng mở rộng chiến tranh của Nga.
Ở Trung Đông, Iran – một quốc gia có tiềm năng phát triển vũ khí hạt nhân – có thể đẩy mạnh chương trình này trước khi Israel triển khai các biện pháp quân sự nhằm phá hủy năng lực hạt nhân của Tehran. Điều này cho thấy năm 2025 sẽ là một giai đoạn quan trọng trong việc tái định hình chiến lược răn đe hạt nhân toàn cầu.
- Áp lực gia tăng đối với ngân sách quốc phòng
Năm 2025, căng thẳng về ngân sách quốc phòng giữa Mỹ và các đồng minh NATO được dự đoán sẽ tiếp tục gia tăng. Tổng thống Donald Trump đã nhiều lần chỉ trích các đồng minh vì không chi tiêu đủ cho quốc phòng, đồng thời thúc đẩy mục tiêu nâng mức đóng góp của các nước NATO lên ít nhất 5% GDP.
Sự kiện Nga sáp nhập Crimea vào năm 2014, cùng với những tuyên bố cứng rắn của ông Donald Trump trong nhiệm kỳ đầu tiên, đã buộc các nước châu Âu tăng cường đầu tư quân sự trong thập kỷ qua. Tuy nhiên, áp lực gia tăng từ chính quyền Mỹ có thể khiến các quốc gia này đối diện với bài toán khó giữa ưu tiên quốc phòng và các nhu cầu kinh tế nội địa.
- Huy động nguồn lực cho chiến tranh hiện đại
Trong ba năm qua, phương Tây đã dần khôi phục năng lực công nghiệp quốc phòng để bổ sung kho vũ khí viện trợ cho Ukraine và chuẩn bị cho các cuộc xung đột tiềm tàng. Tuy nhiên, việc huy động nguồn lực không chỉ dừng lại ở sản xuất vũ khí mà còn bao gồm tối ưu hóa nguồn nhân lực cho quân đội và công nghiệp quốc phòng, phát triển hệ thống tình báo, củng cố quan hệ đồng minh và đầu tư vào ngành công nghiệp quốc phòng tư nhân.
Nhiều quốc gia NATO đã có bước tiến trong việc mở rộng công suất sản xuất quốc phòng, trong khi quân đội Australia cũng đã nghiên cứu các chiến lược huy động lực lượng. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức cần giải quyết để đảm bảo sự sẵn sàng chiến đấu trong các tình huống khẩn cấp.
- Tái cấu trúc liên minh địa chính trị toàn cầu
Trong năm 2025, thế giới chứng kiến những biến động lớn trong quan hệ quốc tế, với sự hình thành của một trục đối trọng mới giữa Iran, Triều Tiên, Trung Quốc và Nga nhằm thách thức trật tự quốc tế do phương Tây dẫn dắt sau Thế chiến II.
Liên minh này không chỉ dừng lại ở hợp tác ngoại giao mà còn bao gồm diễn tập quân sự chung, chia sẻ tình báo và công nghệ quân sự. Những động thái này có thể làm gia tăng sự phân cực trong quan hệ quốc tế, làm trầm trọng thêm nguy cơ đối đầu giữa các cường quốc.
Theo các chuyên gia Australia, năm 2025 sẽ là năm bản lề trong việc định hình tương lai của các liên minh quân sự và cục diện địa chính trị toàn cầu. Với sự phát triển của công nghệ chiến tranh không người lái, tái định hình chiến lược răn đe hạt nhân, áp lực gia tăng về ngân sách quốc phòng, nỗ lực huy động nguồn lực chiến tranh và sự tái cấu trúc liên minh quốc tế, thế giới đang bước vào giai đoạn bất định mới, đòi hỏi các nước phải thích ứng nhanh chóng để bảo vệ lợi ích an ninh./.
