Khi lực lượng Nga tăng cường tiến công ở miền Đông Ukraine trong những tuần gần đây, họ được hỗ trợ bởi một công cụ mới trên chiến trường: thiết bị bay không người lái (UAV) cáp quang. Một lính biên phòng thuộc Lữ đoàn Pomsta có biệt danh "Phoenix" cho biết: "Việc sử dụng UAV FPV (góc nhìn thứ nhất) cáp quang chắc chắn tạo ra những thách thức mới trên chiến trường". Đài châu Âu tự do (RFE/RL) đã xác định danh tính của người lính trên và những người lính khác bằng biệt danh cho bài viết này, theo các quy tắc do quân đội Ukraine đặt ra.
Không giống như UAV FPV tiêu chuẩn - thuật ngữ được sử dụng cho UAV được điều khiển thông qua nguồn cấp dữ liệu video được truyền không dây đến tai nghe, thiết bị di động hoặc màn hình khác của người điều khiển - việc sử dụng cáp quang cho phép UAV hoạt động mà không cần tín hiệu vô tuyến. Điều này làm cho chúng ít bị nhiễu điện tử hơn vì chúng vẫn kết nối trực tiếp với người điều khiển thông qua cuộn cáp quang mỏng dài tối đa 15 km giống như dây câu.
Trong khi lực lượng Ukraine đối mặt với sự suy giảm hỗ trợ vũ khí của phương Tây và lợi thế về nhân lực của Nga, thì các UAV được cải tiến đại diện cho sự thay đổi chiến thuật trên chiến trường ở Ukraine. Cả Kiev và Moskva đều đang tăng cường chiến đấu khi họ bước vào giai đoạn quan trọng của cuộc chiến trước khi Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump - người tuyên bố sẽ nhanh chóng chấm dứt chiến tranh – sẽ trở lại Nhà trắng vào ngày 20/1/2025.
UAV cáp quang của Nga đã được đưa vào sử dụng từ mùa Hè. Những người lính Ukraine nói rằng “chúng đang trở thành một phần quan trọng của Moskva trên chiến trường khi họ thúc đẩy giành thêm lãnh thổ ở phía Đông Ukraine”.
Một vũ khí rất nguy hiểm
Nhiều người cho biết, ngoài việc được sử dụng để trinh sát, UAV cáp quang ngày càng được quân đội Nga sử dụng như một thứ vũ khí tự sát nhắm vào các vị trí và phương tiện của Ukraine. “Varan” - một sĩ quan thuộc Lữ đoàn Pháo binh 148 - lưu ý: "Đây là một vũ khí rất nguy hiểm. Nó giống như một viên gạch có cánh quạt bay về phía bạn và bạn không thể làm gì được". Theo “Varan”, đối mặt với chiến thuật thay đổi, lực lượng Ukraine buộc phải thích nghi nhanh chóng - với kết quả trái chiều.
“Kostyantyn” - Chỉ huy tiểu đoàn thuộc Lữ đoàn Bureviy của Vệ binh Quốc gia Ukraine - cho biết việc gây nhiễu điện tử không hiệu quả đối với UAV cáp quang cho phép chúng xâm nhập sâu hơn vào phòng tuyến của Ukraine và bay hoặc tiếp cận mục tiêu chính xác hơn so với UAV FPV truyền thống. Kostyantyn nói: "Điều này cho phép chúng nhìn thấy vị trí của chúng tôi tốt hơn, tấn công chính xác hơn và bay xa hơn, qua đó khiến tình hình phức tạp hơn một chút". Trên truyền thông Ukraine hôm 31/12, Kyrylo Budanov - người đứng đầu Cơ quan Tình báo Quốc phòng Ukraine – đã gọi UAV mới của Nga là "một vấn đề lớn đối với chúng tôi".
Vào ngày 8/1, Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) lưu ý rằng Nga đang ngày càng triển khai UAV cáp quang như một phần của cuộc tấn công hiện tại và cho biết UAV này đã thực hiện một loạt các cuộc tấn công mới dọc theo chiến tuyến.
Shvayka - chỉ huy trung đội đồn trú gần Soledar ở miền Đông Ukraine - cho biết những sợi cáp quang dài có thể khiến UAV khó bị phát hiện hơn. Trong khi binh sĩ thường có thể phát hiện ra các ăng-ten được sử dụng để điều khiển UAV FPV tiêu chuẩn từ xa và vô hiệu hóa chúng, thì UAV mới của Nga chỉ có một sợi dây mỏng, dài với một cuộn dây dễ giấu để cấp điện cho nó.
Một lợi thế khác là chúng ít có khả năng mất tín hiệu hơn so với UAV FPV tiêu chuẩn và có thể truy đuổi mục tiêu dễ dàng hơn. “Lyutiy” - chỉ huy một đơn vị FPV thuộc Lữ đoàn tấn công độc lập số 3 của Ukraine - cho biết: “Nếu người điều khiển được đào tạo chuyên nghiệp, việc sử dụng UAV cáp quang cho phép chúng bay rất thấp, thậm chí lướt trên mặt đất trong thảm thực vật, mà không làm mất tín hiệu video. Điều này cho phép chúng tiến hành trinh sát và tiếp cận các mục tiêu không thể tiếp cận tốt hơn so với UAV thông thường”.
Không phải không có nhược điểm
“Medoid” - một lính biên phòng Ukraine - cho biết bài học lớn nhất mà anh học được khi đối phó với UAV là cần phải thực hiện các biện pháp phòng ngừa bổ sung và ngụy trang tốt hơn các mục tiêu và nhân sự tiềm năng. Medoid nói thêm, UAV sợi quang không phải là không có nhược điểm, chúng gặp khó khăn về mặt địa hình và không gian không thông thoáng và anh đã thấy một số UAV bị kẹt trên cành cây. UAV cũng bị giới hạn về khoảng cách có thể bao phủ và nơi chúng có thể tấn công dựa trên phạm vi của cáp quang.
Với những trở ngại này, Medoid cho biết cách dễ nhất để tiêu diệt UAV cáp quang của Nga là triển khai lưới lớn — thậm chí là lưới đánh cá. Có thể cắt đứt cáp quang bằng tay, nhưng làm như vậy có nguy cơ khiến binh lính bị hỏa lực bắn tới.
Nhưng trong một cuộc chiến mà mọi bước tiến đều có thể chứng minh là rất quan trọng, UAV mới đang có tác động đến chiến trường. Theo báo cáo, Nga đang tăng cường sản xuất UAV cáp quang và Ukraine cũng đang tìm cách phát triển các phiên bản riêng của mình, bao gồm một mô hình do Bộ Quốc phòng Ukraine giới thiệu vào đầu tháng này. Lyutiy nói: “Hiện tại, chúng tôi vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm. Tất cả chúng ta đều thấy những quảng cáo hào nhoáng với những lời hứa hẹn, nhưng trên thực tế, chúng tôi chỉ mới bắt đầu phát triển theo hướng này”./.
