Bộ Quốc phòng Mỹ hôm 18/12 đã công bố Báo cáo sức mạnh quân sự Trung Quốc, trong đó có vấn đề tham nhũng trong Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) thu hút sự chú ý của truyền thông quốc tế. Báo cáo đánh giá rằng các cuộc điều tra chống tham nhũng và việc cách chức các tướng lĩnh quân đội cấp cao kể từ năm 2023 đến nay có thể ảnh hưởng đến mục tiêu hiện đại hóa quân đội vào năm 2027.
Báo cáo sức mạnh quân sự Trung Quốc thể hiện ở một mức độ nhất định đánh giá của Lầu Năm Góc về chiến lược quốc gia của Trung Quốc cũng như quá trình hiện đại hóa và năng lực của các quân chủng trong các lĩnh vực. Báo cáo dài 182 trang, với tổng cộng 5 chương, cũng như các chủ đề và phụ lục, giải thích về cơ cấu của quân đội, dự báo ảnh hưởng với bên ngoài và ngân sách quốc phòng...
Vấn đề tham nhũng trong PLA là 1 trong 3 chủ đề và hầu hết đều là những vụ bê bối tham nhũng được bên ngoài biết đến. Sở dĩ vấn đề tham nhũng thu hút sự chú ý chủ yếu là do sự nhạy cảm chính trị của bản thân vấn đề tham nhũng.
Báo cáo nêu rõ từ tháng 7–12/2023, ít nhất 15 tướng lĩnh quân đội và giám đốc điều hành cấp cao của các công ty công nghiệp quốc phòng đã bị cách chức, liên quan đến tham nhũng trong việc xây dựng giếng phóng tên lửa.
Phó Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Michael Chase phân tích sâu hơn tại một hội thảo rằng tham nhũng chắc chắn sẽ làm lung lay niềm tin của các nhà lãnh đạo đối với lòng trung thành chính trị của quân đội và khả năng của PLA trong việc hoàn thành các mục tiêu vào năm 2027.
Tham nhũng và những thiếu sót về năng lực khác của PLA càng củng cố kết luận của các quan chức Mỹ rằng Bắc Kinh chưa sẵn sàng hoặc tự tin giải quyết vấn đề Đài Loan bằng hành động quân sự một cách nhanh chóng và với chi phí có thể chấp nhận được. Mặc dù Trung Quốc ngày càng gia tăng áp lực quân sự và ngoại giao đối với Đài Loan trong những năm gần đây, Bộ Quốc phòng Mỹ đánh giá rằng cuộc tấn công vũ lực của Trung Quốc vào Đài Loan sẽ không xảy ra trong ngắn hạn.
Có thể nói, tình trạng tham nhũng nghiêm trọng của quân đội Trung Quốc đã củng cố niềm tin của Mỹ vào khả năng răn đe quân sự của mình. Nhìn từ góc độ tích cực, việc nguy cơ xảy ra xung đột ở eo biển Đài Loan giảm bớt là điều tốt, nhưng cái gọi là cuộc tấn công của Đại lục vào Đài Loan sắp xảy ra là một “mệnh đề giả” và có thể không liên quan đến tham nhũng trong quân đội.
Mức độ tham nhũng nghiêm trọng trong quân đội Trung Quốc thực sự gây sốc. Sau khi hai bộ trưởng quốc phòng Ngụy Phượng Hòa và Lý Thượng Phúc “ngã ngựa”, Ủy viên Quân ủy Trung ương, Chủ nhiệm Bộ Công tác Chính trị Miêu Hoa cũng bị đình chỉ công tác để tiến hành điều tra vì nghi ngờ vi phạm kỷ luật nghiêm trọng. Ngụy Phượng Hòa và Lý Thượng Phúc lần lượt bị buộc tội "làm ô nhiễm nghiêm trọng hệ sinh thái chính trị của quân đội" và "làm ô nhiễm nghiêm trọng hệ sinh thái chính trị và bầu không khí trong lĩnh vực ngành trang thiết bị quân sự", mối nguy hại là đặc biệt lớn.
Vào tháng 6, các quan chức Trung Quốc đã công khai chỉ trích rằng việc xây dựng về mặt chính trị của PLA cần phải giải quyết những mâu thuẫn và vấn đề ở tầng sâu. Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Hà Vệ Đông cũng kêu gọi trấn áp "năng lực chiến đấu giả tạo trong quân đội" tại cuộc họp của đoàn đại biểu quân sự ở kỳ họp Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc hồi tháng 3, được coi là xác nhận tin đồn về việc tham nhũng trong PLA đã khiến các hầm phóng tên lửa có vấn đề.
Nhưng liệu bê bối tham nhũng có ảnh hưởng đến hiệu quả chiến đấu của quân đội Trung Quốc? Trên thực tế, tham nhũng trong quân đội Trung Quốc không phải là vấn đề mới. Trong 10 năm qua, hai Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương là Từ Tài Hậu và Quách Bá Hùng đều dính líu đến tham nhũng. Mục đích của cuộc điều tra chống tham nhũng là để hạn chế tham nhũng, dù không thể giải quyết những mâu thuẫn tầng sâu trong một sớm một chiều nhưng ít nhất có thể chấn chỉnh các dự án quân sự liên quan đến tham nhũng.
Phải khẳng định rằng tình trạng tham nhũng nghiêm trọng chắc chắn sẽ làm chậm tốc độ hiện đại hóa quân sự của Trung Quốc, nhưng tác động tổng thể cũng chỉ hạn chế. Ý chí đầy tham vọng của Trung Quốc trong việc xây dựng quân đội và các nguồn lực khổng lồ được đầu tư vào xây dựng quân sự đảm bảo Trung Quốc đang dần dần đạt được mục tiêu hiện đại hóa quân đội. Theo Báo cáo sức mạnh quân sự Trung Quốc, chi tiêu quốc phòng thực tế của Trung Quốc năm 2024 cao hơn 40%-90% so với con số được công bố chính thức, khoảng 330 tỷ-455 tỷ USD. Trong khi đó, chi tiêu quốc phòng thực tế của Trung Quốc vào năm 2023 chỉ cao hơn con số chính thức từ 30%-40%.
Ngay cả khi bị phủ bóng đen của tham nhũng nghiêm trọng, Trung Quốc đã tăng khoảng 100 đầu đạn hạt nhân trong một năm và dường như đã xây dựng 3 bãi phóng tên lửa với 320 hầm phóng ở khu vực sa mạc phía Bắc, một trong số đó đã được triển khai tên lửa. PLA cũng đang xây dựng thêm 50 hầm phóng để triển khai tên lửa Dongfeng-5. Lực lượng hạt nhân không ngừng mở rộng cho phép PLA tấn công nhiều thành phố, cơ sở quân sự và nơi làm việc của lãnh đạo Mỹ hơn các cuộc xung đột hạt nhân tiềm tàng. Khả năng hiện đại hóa và nội địa hóa của các hệ thống máy bay và máy bay không người lái của Trung Quốc đang nhanh chóng tiếp cận các tiêu chuẩn của Mỹ.
Tất nhiên, báo cáo cũng cho thấy nhiều điểm yếu của PLA, trong đó có những thiếu sót rõ rệt về năng lực chỉ huy quân sự, hậu cần và tác chiến đô thị. Điểm yếu nổi bật nhất là an ninh năng lượng, nếu xảy ra xung đột ở Tây Thái Bình Dương, việc nhập khẩu năng lượng trên biển của Trung Quốc sẽ phải đối mặt với mối đe dọa trực tiếp.
Tổng hợp các chương của báo cáo, có thể thấy PLA đã đạt được nhiều tiến bộ trong năm 2024, tốc độ hiện đại hóa tiếp tục tiến triển đều đặn, nhưng khoảng cách với quân đội Mỹ vẫn còn rất lớn. Điều này có thể không liên quan nhiều đến tham nhũng, chỉ là khi thực lực hai bên thật gần nhau, thì khoảng cách mới có thể được nhìn thấy rõ ràng hơn./.