Chiến thắng bất ngờ nhưng mang tính quyết định của Donald Trump trong cuộc bầu cử tổng thống, đánh dấu nhiệm kỳ không liên tiếp thứ hai, dự kiến sẽ mang lại những thay đổi quan trọng trong chính sách quốc phòng của Mỹ. Chính xác hơn, điều này có thể dẫn đến việc tái khởi động các chính sách đã được thực hiện trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông. Ba lĩnh vực chính dự kiến sẽ được chú trọng trong chính sách quốc phòng "Trump 2.0" bao gồm: củng cố hoặc điều chỉnh các liên minh của Mỹ, ưu tiên chiến lược "Nước Mỹ trước tiên" và áp dụng các chiến thuật ít bị ràng buộc hơn trên chiến trường đối với lực lượng Mỹ. Tuy nhiên, chính quyền Trump trong nhiệm kỳ thứ hai sẽ phải đối mặt với những thách thức đáng kể, đòi hỏi sự cân nhắc và ứng phó khéo léo.
Liên minh của Mỹ
Trong nhiệm kỳ đầu tiên của Donald Trump, chính sách quốc phòng của Mỹ đã tập trung vào việc điều chỉnh lại các giả định truyền thống về các liên minh chiến lược của Washington. Một trong những liên minh chính bị đặt trọng tâm thay đổi là mối quan hệ giữa Mỹ và các đồng minh châu Âu thông qua Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO). Các thành viên châu Âu của NATO đã bị Trump chỉ trích mạnh mẽ vì không đáp ứng mức đóng góp quốc phòng tối thiểu bằng 2% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP), theo yêu cầu từ các điều khoản thành viên của liên minh. Mối quan hệ căng thẳng này với NATO dự kiến sẽ tiếp diễn trong nhiệm kỳ thứ hai của ông.
Các đồng minh của Mỹ tại khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương cũng có khả năng phải đối mặt với áp lực lớn hơn trong nhiệm kỳ tiếp theo của Trump, đặc biệt về chi tiêu quân sự. Nhật Bản và Hàn Quốc được kỳ vọng sẽ tăng đáng kể ngân sách quốc phòng và đóng góp nhiều hơn cho việc duy trì sự hiện diện của quân đội Mỹ trên lãnh thổ của họ — một yêu cầu đã được Trump nhấn mạnh trong các chiến dịch tranh cử trước đó. Đáng chú ý, chính quyền Biden trước đó đã đạt được thỏa thuận tăng 8,3% mức đóng góp chia sẻ chi phí quốc phòng của Hàn Quốc đối với lực lượng Mỹ đóng tại nước này.
Chính quyền Tổng thống Donald Trump 2.0 có khả năng sẽ đẩy mạnh việc bán vũ khí của Mỹ, xuất phát từ áp lực buộc các đồng minh châu Âu và châu Á phải tăng chi tiêu quân sự. Trump đã nhiều lần đe dọa rằng nếu các quốc gia không đáp ứng được các mục tiêu chi tiêu quốc phòng, Washington có thể không còn cam kết với các điều khoản liên minh, đặc biệt là Điều 5 của NATO — điều khoản về phòng thủ tập thể.
Một trong những nạn nhân chính của việc Mỹ giảm hỗ trợ cho NATO có thể là Ukraine. Mặc dù Kyiv không phải là thành viên chính thức của NATO, nhưng họ đã nhận được sự hỗ trợ đáng kể về quân sự và kinh tế từ các quốc gia thành viên trong cuộc chiến kéo dài với Liên bang Nga. Các lựa chọn nhân sự tiềm năng của Trump cho các vị trí quan trọng trong lĩnh vực an ninh quốc gia bao gồm những cá nhân có quan điểm chỉ trích mạnh mẽ viện trợ mở rộng của Mỹ cho Ukraine.
Một ứng viên nổi bật là Pete Hegseth, người có thể trở thành Bộ trưởng Quốc phòng trong chính quyền mới. Hegseth là người chỉ trích NATO và có lập trường cứng rắn với Trung Quốc. Trong khi đó, Thượng nghị sĩ Marco Rubio — một ứng viên sáng giá cho vị trí Bộ trưởng Ngoại giao — lại tập trung vào việc xây dựng các mối quan hệ quốc phòng sâu sắc hơn với Ấn Độ. Rubio đã giới thiệu một dự luật tại Thượng viện vào tháng 7 năm 2024, nhằm nâng tầm Ấn Độ thành đồng minh ngang hàng với NATO, Nhật Bản, Israel và Hàn Quốc.
Chính sách “Nước Mỹ trước tiên”
Gắn liền với tương lai của các liên minh quân sự của Washington là chiến lược “Nước Mỹ trước tiên” của Donald Trump. Chiến lược này, vốn đã trở thành dấu ấn trong nhiệm kỳ đầu tiên của Trump, chắc chắn sẽ được hồi sinh trong nhiệm kỳ thứ hai. “Nước Mỹ trước tiên” vẫn là một phần cốt lõi trong cách tiếp cận “Hòa bình thông qua sức mạnh” của ông đối với quốc phòng.
“Hòa bình thông qua sức mạnh” bao gồm một số yếu tố chính. Đầu tiên, nó nhấn mạnh việc hạn chế tối đa sự can dự của quân đội Mỹ vào các cuộc xung đột ở nước ngoài. Thứ hai, chiến lược này cam kết củng cố vị thế của Mỹ, đảm bảo vượt trội so với các đối thủ và các quốc gia ngang hàng như Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (PRC).
Chính quyền Donald Trump 2.0 có thể sẽ bổ nhiệm những nhân vật chủ chốt nổi tiếng với lập trường cứng rắn về Trung Quốc vào các nhóm an ninh quốc gia và quốc phòng. Duy trì lợi thế cạnh tranh quân sự của Mỹ thông qua năng lực lực lượng "toàn diện" và "thống trị" trên các lĩnh vực then chốt như hàng hải, không gian mạng, vũ trụ, không quân và mặt đất sẽ trở thành ưu tiên hàng đầu.
Ngoài ra, chiến lược “Nước Mỹ trước tiên” cũng sẽ mở rộng sang lĩnh vực công nghiệp quốc phòng của Mỹ, bao gồm các khoản đầu tư lớn hơn vào năng lực nội địa. Chính quyền Donald Trump 2.0 dự kiến sẽ tập trung vào việc tăng cường năng lực quốc phòng công nghiệp, từ các công nghệ thông thường đến các công nghệ tiên tiến như: Trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ mạng, công nghệ lượng tử, và robot. Đồng thời, chính quyền Donald Trum cũng sẽ thúc đẩy doanh số bán vũ khí ra nước ngoài, loại bỏ các hạn chế đối với các quốc gia như Ấn Độ nhằm hỗ trợ tổ hợp công nghiệp quân sự của Mỹ.
Tuy nhiên, chiến lược “Hòa bình thông qua sức mạnh” không phải là động lực để khơi mào chiến tranh, như một số người tiền nhiệm của Trump đã làm. Thay vào đó, chiến lược này tập trung vào việc sử dụng sức mạnh quân sự để hỗ trợ và củng cố nỗ lực ngoại giao của Mỹ trên trường quốc tế.
Các hạn chế trên chiến trường được dỡ bỏ
Trong nhiệm kỳ đầu tiên của Donald Trump, một số quan chức tại Bộ Quốc phòng (DoD) và Lầu Năm Góc đã hoan nghênh việc nới lỏng các hạn chế đối với chiến thuật chiến trường của quân đội Mỹ. Những hạn chế trước đây yêu cầu lực lượng Mỹ sử dụng vũ lực một cách kiềm chế đã bị xóa bỏ dưới thời Trump, nhằm tạo điều kiện cho các phản ứng quân sự linh hoạt hơn.
Chính quyền Donald Trump 2.0 có thể mở rộng việc nới lỏng này sang các đồng minh thân cận của Washington, như Israel. Điều này có thể tác động trực tiếp đến cách Mỹ tham gia vào các cuộc xung đột lớn mà Trump sẽ tiếp quản từ chính quyền Biden, bao gồm chiến tranh Israel-Hamas và xung đột Nga-Ukraine. Dưới sự lãnh đạo của Trump, các phản ứng quân sự có thể được ưu tiên hơn, phản ánh sự thay đổi chiến lược từ kiềm chế sang hành động mạnh mẽ hơn.
Thách thức lớn nhất đối với Chính quyền Donald Trump 2.0
Thách thức lớn nhất đối với chính quyền Donald Trump 2.0 sẽ nằm ở các quyết định cá nhân của Trump trong việc đối mặt với chính sách đối ngoại trong bối cảnh địa chính trị không ngừng biến động. Tiếp nối Chiến lược An ninh Quốc gia năm 2017, Chính quyền Donald Trump 2.0 dự kiến sẽ tiếp tục coi Trung Quốc là đối thủ cạnh tranh chiến lược hàng đầu, đồng thời tập trung nhiều nguồn lực quân sự và sự chú ý chiến lược để đối phó với mối đe dọa từ quốc gia này.
Tuy nhiên, sự trỗi dậy của Nga như một thế lực xét lại, cùng với sự hợp tác ngày càng chặt chẽ với Trung Quốc, Iran và Triều Tiên, đặt ra bài toán khó cho các tính toán an ninh của Trump. Điều này làm phức tạp việc theo đuổi các mục tiêu quốc phòng, buộc chính quyền Trump phải tìm cách giảm thiểu mối đe dọa từ nhiều mặt trận, đồng thời bảo vệ lợi ích của Mỹ và các đồng minh chiến lược của mình.
Không giống nhiệm kỳ đầu tiên, Trump sẽ phải đối mặt với thách thức lớn trong việc đảm bảo rằng Mỹ và các đối tác tuân thủ các cam kết của họ đối với các yêu cầu liên minh tại châu Âu và Đông Á. Đây sẽ là sự tiếp nối từ nỗ lực của chính quyền Trump nhiệm kỳ đầu tiên nhằm ngăn chặn việc Mỹ bị kéo căng quá mức về năng lực và cam kết, đặc biệt trong trường hợp các đồng minh không đóng góp đáng kể.
Chiến lược "Nước Mỹ trên hết" của Trump, vừa nhắm đến việc quản lý an ninh quốc gia, vừa thúc đẩy các đồng minh chia sẻ gánh nặng tài chính trong chi tiêu quốc phòng và các vấn đề liên quan đến xung đột, sẽ tiếp tục là một thách thức quan trọng. Khả năng đạt được sự cân bằng giữa lợi ích quốc gia và việc khuyến khích đồng minh đóng góp sẽ là một bài toán khó cho nhiệm kỳ thứ hai của Trump.
Kartik Bommakanti là thành viên cấp cao của Chương trình Nghiên cứu Chiến lược tại Quỹ Nghiên cứu Quan sát viên.
Rahul Rawat là Trợ lý nghiên cứu Chương trình Nghiên cứu Chiến lược tại Quỹ Nghiên cứu Quan sát viên.
